"Không ngờ, thật không ngờ" - Ngồi trên xuồng máy lao vun vút trên sóng nước lòng hồ thủy điện Sê San 4 rồi mà anh bạn cứ hít hà, nhắc đi nhắc lại cái điệp khúc ấy khiến tôi phì cười. Cái gì không ngờ? Tôi hỏi."Đẹp không ngờ" - vẫn cái giọng thảng thốt đến bần thần ấy. Xa xa, làng chài dập dềnh hiện ra, hàng chục con người reo lên: Đến rồi.

1. Tự dưng tôi thấy tự hào vô cùng, khi vùng trời nước một màu xanh ngăn ngắt nơi biên viễn này có thể khiến một gã trai miệt sông nước chính gốc như hắn phải ngẩn ngơ, phải rung động.

Chúng tôi đang ngồi trên thuyền máy do anh Đặng Văn Thuộc cầm lái đè sóng lướt phăng phăng trên lòng hồ. Tiếng máy nổ dội vào những hòn đảo, vọng lại làm xao động cả một vùng. Gió thổi lồng lộng trên mặt hồ, thoảng mùi ngai ngái, nồng nồng đặc trưng vùng sông nước.

Tình cờ thay, cùng thuyền với chúng tôi là hàng chục khách từ tỉnh Gia Lai lên chơi lòng hồ. Cô gái có đôi má hồng ửng lên dưới nắng chiều đưa tay hứng những bụi nước bay li ti rồi cười giòn tan, làm không khí trên thuyền thêm náo nức, rộn ràng. Hắn thì thào: "Dáng ngồi mềm mại của cô gái trên mênh mông sông nước kia cứ như một bài thơ ấy ông ạ".

Ngày càng đông du khách tìm đến với làng chài Sê San 4. Ảnh: LH

Thuyền cặp nhà bè của anh Thuộc, du khách nhanh chóng tỏa ra, háo hức cho cá ăn, mò mẫm đi xem phơi cá, làm mắm. Tiếng cười nói râm ran, khiến đám vịt con anh Thuộc mới thả đang dập dềnh kiếm ăn quanh bè vội lảng ra xa.

Còn hắn, cứ quay như chong chóng với những người dân nghèo nhưng chân chất, mến khách đến bày hết gan ruột ở làng chài. Để rồi coi, hắn sẽ như tôi, bị nơi đây hớp hồn, chỉ muốn ở lại. Cái vùng đất đến lạ, tới được đã khó, đến lúc về lại cứ lần lữa, hết hẹn này qua hẹn khác, chẳng muốn rời bước.

Ở cuối nhà bè, mấy thanh niên từ huyện Đức Cơ (tỉnh Gia Lai) đang hò nhau xuống tắm. Trong khi đó, chị em phụ nữ xúm xít quanh mẻ bánh tráng cá cơm của chị Kiều - vợ anh Thuộc.

Du khách được thỏa thuê vẫy vùng dưới làn nước trong xanh. Ảnh: LH

Cứ nhìn nụ cười tươi rói trên gương mặt vợ chồng anh Thuộc kia, mấy ai biết được rằng, chỉ mấy năm trước thôi, cuộc sống của vợ chồng anh, cũng như của gần 30 hộ gia đình nơi lòng hồ này, như có màn sương đục phủ vây. Ở đây toàn là người cùng cảnh nghèo với nhau, từng lang bạt khắp nơi, từ Huế vào, từ An Giang, Kiên Giang, Cà Mau… lên, tụ họp lại.

Hồi ấy, nhà nào cũng chỉ có con thuyền, mấy tấm lưới, mọi người vật vã trong cuộc mưu sinh, không hộ khẩu, không nhà cửa, nay neo góc này, mai đậu góc khác, nhiều lúc còn phải chạy lòng vòng “né” các đoàn kiểm tra.

Được sự quan tâm của tỉnh, huyện, từ năm 2017, cuộc sống của những cư dân làng chài bước sang trang mới với những thay đổi cụ thể, từ hộ tịch hộ khẩu, đất đai, nhà cửa đến phát triển kinh tế. "Giống như một cuộc lột xác khi toàn bộ 29 hộ gia đình đều đã được lên bờ, được ở trong ngôi nhà khang trang, vững chãi hằng mơ ước bao năm" - anh Thuộc vui sướng khoe.

2. Tôi với cốc trà khẽ nhấp và chợt nhận ra nó rất ngon dù đã nguội từ lúc nào. Đôi lúc chúng ta uống trà không phải vì khát nước, càng không phải vì thưởng vị, thèm mùi, mà là một cách để giấu đi những điều rất riêng và rất thiêng liêng.

Bây giờ thì cái làng chài lênh đênh giữa lòng hồ thủy điện vùng biên viễn Ia H’Drai, ba bề bốn bên là núi đá vây quanh đã trở nên "nổi tiếng", thu hút không ít du khách. Nhất là vào những ngày cuối tuần hay dịp nghỉ lễ, khách vào rất đông. Làng chài nhộn nhịp hẳn lên bởi tiếng máy nổ khua vang.

Tham quan cuộc sống của cư dân làng chài. Ảnh: LH

Và tôi chợt thấy thú vị với suy nghĩ rằng, ai đến đây cũng bị hớp hồn bởi ngôi làng độc đáo với những mái nhà nổi mang nét sông nước miền Tây trên lòng hồ Sê San xanh biếc; những con người chân chất và hào sảng; những đặc sản của dòng Sê San hùng vĩ.

Này nhé, từ bến đò, ta sẽ lên thuyền máy ra làng chài. Nếu muốn, ta có thể nói với anh lái thuyền vui tính đưa đi dạo một vòng trên mặt hồ lao xao sóng vỗ, lượn qua những hòn đảo đá soi bóng xuống mặt nước xanh thăm thẳm. Và đây, sẵn áo phao, hãy mặc vào rồi xuống nước, thả sức vẫy vùng giữa trời đất mênh mông.

Sau khi thỏa thuê sông nước, ta sẽ cập vào nhà bè vững chãi, thưởng thức món đặc sản lẩu mắm miền Tây với cá lăng tươi roi rói, rồi khô cá lóc một nắng nướng thơm lừng, bánh tráng cá cơm chiên giòn rụm, nhấm nháp ly rượu cay nồng, rồi sau đó lót lòng tô cháo cá nóng hôi hổi, ngọt lừ.

Tự tay bắt cá để chế biến món ăn. Ảnh: LH

... và thưởng thức bữa ăn mang đậm dấu ấn sông nước miền Tây. Ảnh: LH

Khi màn đêm buông xuống, làng chài đẹp hơn bởi ánh điện lung linh hắt bóng xuống mặt nước phẳng lặng như gương. Xa xa, những vuông rớ đánh bắt cá cơm nổi lên nền trời đen thẫm với bóng đèn dụ cá thắp bằng bình ắc quy chập chờn trong sương, như một bức tranh thủy mặc hấp dẫn. Bên bếp than hồng nổ tí tách, mẻ cá lăng ướp nghệ tươi nướng bắt đầu bay mùi thơm, cư dân làng chài quần tụ, hòa chung nhịp vui với khách.

Máu văn nghệ của dân sông nước miền Tây của anh bạn được dịp thăng hoa khi gặp bạn mộ điệu nơi thủy bạc trên núi cao. Câu vọng cổ mùi mẫn lan xa trên sóng nước, rót vào tâm can ngọt lịm.

Anh Thuộc trải lòng: Nói thật, mình chẳng biết làm du lịch đâu, thấy nhiều người tìm đến chơi thì mình đón tiếp họ bằng tình cảm chân thành thôi, lâu dần thành quen, lại được sự động viên của các anh ở xã, ở huyện, nhất là sự quan tâm của anh Thạch - Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện nên mạnh dạn làm. Bây giờ bà con rất mong được chính quyền hỗ trợ để đầu tư cho bài bản hơn.

Hôm ấy, tôi đã hăng hái mà nói với anh rằng, về chuyện này thì khỏi lo, hơn ai hết, Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện Nguyễn Hữu Thạch là người đặc biệt quan tâm đến phát triển kinh tế du lịch; rằng, Huyện ủy, UBND huyện đã và đang hoạch định những bước đi cụ thể để khai thác hiệu quả tiềm năng.

Trong thời gian qua, cùng với việc quan tâm tháo gỡ khó khăn để bà con làng chài ổn định đời sống, phát triển kinh tế thì huyện Ia H'Drai cũng bắt đầu triển khai các bước đi để khai thác tiềm năng du lịch, như hình thành bến đò mới, đầu tư đường bê tông vào bến đò, hỗ trợ các mô hình nuôi trồng thủy sản; khuyến khích phát triển các sản phẩm đặc trưng, như bánh tráng cá cơm…

Bí thư Thạch tiết lộ rằng, chính anh đang sắp xếp thời gian trực tiếp về ở làng chài vài ngày để nắm bắt tình hình và lắng nghe tâm tư nguyện vọng của bà con, từ đó có cách nhìn đúng và thực tế hơn về phát triển du lịch.

Làm du lịch không thể nói chung chung được, mà phải bắt tay vào giải quyết từng vấn đề cụ thể, ví dụ như nét văn hóa đặc trưng của sông nước miền Tây là đờn ca tài tử, làng chài cũng vậy, muốn thu hút du khách không chỉ có ẩm thực mà nhất định phải có đờn ca tài tử. Đây là thứ làng chài còn thiếu, và chính quyền cần sáp vô, giúp bà con giải quyết. Hay là vấn đề tắm rửa, vệ sinh cho du khách, đừng nghĩ là chuyện nhỏ, nhiều địa phương phát triển du lịch lòng hồ nhưng thất bại chỉ vì chuyện nhỏ này đấy - anh bộc bạch.

Bên cạnh đó, huyện cũng sẽ tìm kiếm, kêu gọi những nhà đầu tư có năng lực và tâm huyết để đầu tư xây dựng các điểm du lịch ở khu vực lòng hồ, từ đó hình thành chuỗi du lịch sinh thái nghỉ dưỡng khép kín với những nét hấp dẫn riêng.

Đêm vùng hồ sâu hun hút. Ngôi nhà bè của anh Đặng Văn Thuộc dập dềnh theo từng con sóng. Nằm nghe sóng vỗ ì oạp vào nhà bè, tôi không sao ngủ được, trong sâu thẳm tâm hồn cứ như có tiếng núi sông gọi mời, níu giữ.

Ở bên cạnh, bạn tôi cũng trăn trở với trang nhật ký. Trong ấy, hắn viết những dòng gan ruột: Chưa có vùng đất nào làm tôi vấn vương ngay từ khi chưa chia tay đến vậy. Tin rằng, lần sau trở lại, khát vọng đánh thức tiềm năng du lịch trên lòng hồ Sê San 4 sẽ thành hiện thực, và "làng chài Sê San" sẽ vụt sáng thành một ngôi sao trên bản đồ lữ hành Tây Nguyên nói riêng, cả nước nói chung.

Tôi cũng tin như vậy.